Wyrażenie „nie będę grzeszył myślą, mową, uczynkiem i zaniedbaniem” pochodzi z liturgii Kościoła katolickiego i jest częścią modlitwy spowiedzi powszechnej. Wypowiadane jest podczas Mszy Świętej i jest deklaracją uznania win przed Bogiem i wspólnotą wiernych.

Modlitwa ta nie pochodzi bezpośrednio z żadnej księgi świętej, takiej jak Biblia, ale jest częścią tradycji liturgicznej Kościoła katolickiego. W nauczaniu Kościoła katolickiego grzechy mogą być popełniane myślą, mową, uczynkiem i zaniedbaniem. Zgodnie z nauką katolicką, wszystkie nieczyste myśli, pragnienia i marzenia są uznawane za grzechy śmiertelne

W prawodawstwie Mojżeszowym cudzołóstwo karano śmiercią: Ktokolwiek cudzołoży z żoną bliźniego, będzie ukarany śmiercią i cudzołożnik, i cudzołożnica (Kpł 20, 10). Jeszcze dalej idzie Jezus, który widzi grzech cudzołóstwa nawet w pożądaniu:  Słyszeliście, że powiedziano: Nie cudzołóż! A Ja wam powiadam: Każdy, kto pożądliwie patrzy na kobietę, już się w swoim sercu dopuścił z nią cudzołóstwa (Mt 5, 27-28). Nie chodzi więc tylko o czyny, ale również o czystość oczu i serc. Spojrzenie, które zmierza do pożądania (mężczyzny lub kobiety), gdy ma charakter świadomy i dobrowolny nazwane zostaje cudzołóstwem. W sensie moralnym ma podobną jakość co czyn. Zostaje popełnione w sercu człowieka. Drugi człowiek bywa wówczas traktowany przedmiotowo; zamiast relacji miłości czystej staje się obiektem pożądania.

Zdrada w małżeństwie może przybierać różne formy, nie ograniczając się jedynie do fizycznego aktu niewierności. W kontekście prawnym, psychologicznym oraz etyczno-religijnym, działania takie jak myśli o seksie z osobą spoza związku, korespondencja na portalach erotycznych i randkowych w poszukiwaniu możliwości zdrady, a także długotrwały brak współżycia fizycznego z małżonkiem, mogą być postrzegane jako naruszenie obowiązków małżeńskich i przyczyniać się do rozkładu pożycia małżeńskiego.

W polskim prawie rodzinnym zdrada małżeńska jest uznawana za naruszenie obowiązku wierności wynikającego z art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zdrada nie musi polegać wyłącznie na fizycznym akcie niewierności; może obejmować również zachowania stwarzające pozory zdrady lub naruszające zaufanie między małżonkami. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 grudnia 1950 r. (sygn. C 322/50) stwierdził, że “zamieszkiwanie kobiety zamężnej w jednej izbie z innym mężczyzną w warunkach stwarzających pozory zdrady małżeńskiej, i to trwające stale, przez dłuższy okres czasu, może być uznane za zawinioną przez nią przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego, bez potrzeby zakwalifikowania tego jako cudzołóstwo”

Z perspektywy psychologicznej, emocjonalne zaangażowanie w relacje poza małżeństwem, nawet bez fizycznego kontaktu, może prowadzić do osłabienia więzi małżeńskiej. Długotrwały brak współżycia fizycznego z małżonkiem może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem problemów w relacji, prowadząc do dalszego oddalenia się partnerów.

Oznacza to, że nawet myśli o seksie z osobą spoza małżeństwa są traktowane jako grzech (zdrada). Podobnie, aktywność na portalach erotycznych czy randkowych w poszukiwaniu możliwości zdrady jest uznawana za naruszenie przysięgi małżeńskiej. Zaniedbywanie współżycia małżeńskiego może być postrzegane jako brak troski o dobro współmałżonka i relacji małżeńskiej.

Poniżej przedstawiam wybrane orzeczenia sądowe dotyczące zdrady małżeńskiej:

1. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1952 r., sygn. C 813/51: “Wiązanie się małżonka z inną osobą węzłem uczuciowym, w którym nie dochodzi do cudzołóstwa, ale któremu towarzyszą wyznania miłości i pocałunki, może być uznane za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego.”
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 1951 r., sygn. C 735/50: “Długotrwałe zamieszkiwanie przez zamężną kobietę z innym mężczyzną w warunkach stwarzających pozory zdrady małżeńskiej może być uznane za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego.”
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1971 r., sygn. III CRN 442/70: “Postępowanie małżonka stwarzające pozory niewierności małżeńskiej, w zestawieniu z ustalonym zachowaniem się drugiego małżonka, może być uznane za przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego.”
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1955 r., sygn. I CO 5/55: “Rozpad pożycia małżeńskiego jest zerwaniem więzi duchowej, gospodarczej oraz fizycznej.”
5. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1959 r., sygn. II CR 150/59: „Naruszenie obowiązku wierności małżeńskiej, nawet bez dowodu faktycznego cudzołóstwa, może zostać uznane za przyczynę trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego.”
6. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 1976 r., sygn. III CRN 280/76: „Utrzymywanie kontaktów o charakterze uczuciowym z inną osobą przez jednego z małżonków jest uznawane za naruszenie wierności, co może prowadzić do rozkładu pożycia małżeńskiego.”
7. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1962 r., sygn. I CR 216/61: „Naruszenie wierności małżeńskiej przez kontakty korespondencyjne o charakterze emocjonalnym lub erotycznym z inną osobą może stanowić zawinioną przyczynę rozkładu pożycia.”
8. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 stycznia 2015 r., sygn. I ACa 721/14: „Utrzymywanie relacji poza małżeństwem, nawet bez kontaktu fizycznego, może zostać potraktowane jako nielojalność, co uzasadnia rozkład więzi małżeńskiej.”
9. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 listopada 2013 r., sygn. VI ACa 1040/13: Sąd stwierdził, że nawiązanie przez jednego z małżonków bliskiej relacji emocjonalnej z osobą trzecią, nawet bez fizycznej zdrady, może stanowić naruszenie obowiązku wierności i przyczynić się do rozkładu pożycia małżeńskiego.
10. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 marca 2012 r., sygn. I ACa 145/12: Sąd orzekł, że długotrwałe zaniedbywanie współmałżonka na rzecz relacji emocjonalnej z inną osobą może być uznane za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego.
11. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2011 r., sygn. I ACa 355/11: Sąd podkreślił, że zdrada emocjonalna, polegająca na zaangażowaniu uczuciowym z osobą trzecią, może prowadzić do utraty zaufania i stanowić podstawę do orzeczenia rozwodu z winy małżonka.
12. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15 września 2010 r., sygn. I ACa 687/10: Sąd uznał, że nawiązanie przez małżonka intymnej relacji emocjonalnej z inną osobą, nawet bez kontaktu fizycznego, może być traktowane jako naruszenie obowiązku wierności i przyczynić się do rozkładu pożycia małżeńskiego.

Obowiązek pożycia fizycznego małżonków jest elementem ich pożycia małżeńskiego. Powstaje on z mocy samego prawa i podobnie jak inne obowiązki wynikające z art. 23 K.r.o. nie może być decyzją małżonków wyłączony lub zmieniony (zob. Zawinione przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego – tezy z orzecznictwa. Gładź-Brudziński. Adwokaci i radcy prawni.pl).

1. W katalogu zawinionych przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego mieści się także odmowa jednego z małżonków utrzymywania współżycia fizycznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dn. 28 stycznia 1999 r., sygn. akt: III CKN 137/98, LEX nr 1214379).
2. Małżeństwo, które nie przystępuje do wypełnienia obowiązków, jakie nakłada zawarcie związku małżeńskiego, jest od samego początku martwe i nie spełnia swych zadań społecznych. Sama odmowa rozpoczęcia współżycia przez jednego z małżonków może być uznana za ważny powód rozkładu pożycia małżeńskiego, a jej motywy miałyby znaczenie dla oceny winy w spowodowaniu rozkładu tego pożycia (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dn. 2 maja 1952 r., sygn. akt: C 1096/51, NP 1953, nr 5, s. 81).

Publikacje naukowe:

1. Szpunar, „Niewierność małżeńska w ujęciu prawnym i społecznym”, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005: Autor omawia różne formy zdrady oraz ich wpływ na więzi małżeńskie w kontekście prawnym.
2. Nazar, „Psychologiczne aspekty zdrady małżeńskiej”, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011: Publikacja koncentruje się na psychologicznym i emocjonalnym wymiarze zdrady i analizuje, jak zachowania bez fizycznego kontaktu mogą wpłynąć na relację.
3. Stojanowska, „Obowiązek wierności małżeńskiej a rozwód z orzekaniem o winie”, „Państwo i Prawo”, nr 7/1987: Autorka rozważa kwestię wierności w kontekście rozwodów z orzekaniem o winie.
4. Ignatowicz, „Prawo rodzinne. Zarys wykładu”, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2013: Książka omawia wierność małżeńską jako obowiązek prawny i przytacza przypadki, kiedy naruszenie tego obowiązku prowadzi do rozwodu.
5. Tokarczyk, „Etyka małżeńska a prawo rodzinne”, „Kwartalnik Prawa Rodzinnego”, nr 2/1995: Artykuł analizuje kwestie moralne i etyczne, w tym zdradę myślą i zaniedbaniem, jako uzasadnioną przyczynę rozwodu.

Nie sposób nie zgodzić się z słowami  Czesława Miłosza – „Miłość to przestrzeń, w której przestajesz istnieć i zaczynasz być czymś więcej, stajesz się oceanem, który otacza i obejmuje wszystko, czym kochasz”.